اثر کسر آبیاری تنظیم شده بر ویژگی‌های رویشی، میوه‌شناختی و عملکردی زیتون رقم آمفی‌سیس

سابقه و هدف: زیتون درختی همیشه سبز و مقاوم به خشکی است که اغلب برای تهیه کنسرو و روغن در مناطقی با محدودیت منابع آبی کشت می‌شود. به دلیل وجود شرایط مناسب برای پرورش زیتون و نیاز کشور به تولید روغن، این محصول از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارد. با توجه به خطر جدی خشکی و کمبود آب، تامین آب مورد نیاز درختان یکی از محدودیت‌های اصلی برای توسعه کشت زیتون است که در چند سال اخیر، استفاده از روش‌های مناسب در بهره‌برداری بهینه از منابع آبی مانند استفاده از ارقام مقاوم، تعیین زمان‌های بحرانی آبیاری، استفاده از مالچ و استفاده از تنظیم کننده‌های رشد کاهش دهنده تعرق برای صرفه‌جویی در مصرف آب مورد توجه قرار گرفته است. در این بین، راهبرد کم آبیاری یک راه حل مناسب در باغبانی بوده تا کارآیی مصرف آب را بهبود بخشد. در این روش آبیاری بر اساس حفظ وضعیت آبی داخل گیاه با توجه به حداکثر پتانسیل آب در مراحل ویژه‌ای از چرخه گیاه به‌ ویژه زمانی‌که رشد میوه کمترین حساسیت را به تنش خشکی دارد، انجام می‌شود. تاکنون پژوهش‌های بسیاری در مورد اثر تیمارهای خشکی و کم آبیاری بر رشد رویشی گیاهان زیتون به صورت گلدانی در مورد گیاهان یک تا چند ساله زیتون صورت گرفته است. لذا با توجه به کشت زیتون در شرایط آب و هوایی مختلف و نقاط مختلف کشور و تهدید خشکی و کم آبی ضروری است این موضوع روی درختان بارور در مناطق مختلف کشور مورد بررسی قرار گیرد. لذا تعیین مراحل غیر حساس رشدی میوه به کسر آبیاری تنظیم شده به ویژه در شرایط کشت تجاری، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه تیمارهای کم آبیاری تنظیم شده و آبیاری کم بر ویژگی‌های رشدی و زایشی زیتون در شرایط مزرعه صورت گرفته است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر در ایستگاه تحقیقات زیتون دالاهو واقع در استان کرمانشاه، در سال زراعی 95-94 انجام گرفت. این پژوهش در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و شش رژیم‌ آبیاری انجام شد. مواد آزمایشی این پژوهش درختان 16ساله زیتون آمفی‌سیس بودند. تیمارهای آبیاری شامل آبیاری به میزان100 درصد نیاز آبی درختان زیتون در طول فصل (شاهد)، تامین آبیاری به میزان 25 درصد در طول مدت سخت شدن هسته و 100 درصد در سایر مراحل رشد میوه، تامین آبیاری به میزان 75 درصد از سخت شدن هسته تا برداشت محصول و 100 درصد در سایر مراحل رشد میوه، تامین آبیاری به میزان 25 درصد در طول مدت تغییر رنگ میوه و 100 درصد در سایر مراحل رشد میوه، آبیاری به میزان 60 درصد نیاز آبی درختان زیتون طی کل فصل و شرایط دیم، با سامانه آبیاری قطره‌ای اعمال گردید. درختان به فاصله 6×6 کشت شده بودند و هر واحد آزمایشی شامل سه درخت بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تامین آبیاری به میزان 25 درصد در طول مدت سخت شدن هسته باعث افزایش عملکرد میوه و روغن، ابعاد میوه و درصد گوشت گردید و نیز تامین آبیاری به میزان 25 درصد آبیاری در مرحله تغییر رنگ میوه باعث افزایش درصد روغن در ماده تر و خشک و عملکرد روغن در هکتار گردید. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که بهره‌وری مصرف آب در تولید میوه و روغن در تیمار کسر آبیاری در طول تغییر رنگ میوه و سخت شدن هسته بالاتر از آبیاری کامل و دیگر تیمارها بود. در مجموع، کسر آبیاری در مرحله سخت شدن هسته و تغییر رنگ میوه بدون کاهش عملکرد میوه و نیز ابعاد میوه، بهره‌وری مصرف آب را افزایش داد.